23/09/2024
Przetłumaczono ze strony Rady Europy: Poland needs to respect its international human rights obligations on the Belarusian border, says Commissioner O’Flaherty
Komisarz Praw Człowieka Rady Europy, Michael O’Flaherty odwiedził Polskę w dniach od 16 do 18 września 2024 z misją skupioną na sytuacji na polsko-białoruskiej granicy oraz na sytuacji uchodźców, osób ubiegających się o azyl i migrantów.
Komisarz chwali Polskę za jej otwartość i pomoc wobec milionów Ukraińców chroniących się w Polsce przed rosyjską inwazją na Ukrainę. Jest świadomy wyzwań, jakie niesie za sobą instrumentalizacja migracji i innych destabilizujących działań ze strony białoruskich władz na polsko-białoruskiej granicy. Równocześnie stwierdza, że obecna polska polityka zbiorowych wydaleń, wspierana dodatkowo przez zmiany w polskiej legislacji z 2021 roku, godzi w międzynarodowe standardy przestrzegania praw człowieka. Odsyłanie ludzi przez granicę do sąsiedniego państwa bez uwzględnienia ich indywidualnej sytuacji – w tym osób, które złożyły formalną prośbę o udzielenie im azylu na terytorium Polski – naraża te osoby na istotne pogwałcenie praw gwarantowanych przez Europejską Konwencję Praw Człowieka.
Według tej konwencji, zakazuje się wydalania kogokolwiek narażonego na utratę życia, tortury, poniżające, nieludzkie traktowanie, karę czy nawet borykającego się z poważnymi zagrożeniami związanymi z migracją. Wydalanie z terytorium państwa bez uprzedniego zbadania indywidualnej sytuacji również godzi w zakaz pushbacków. Komisarz nawołuje, aby Polska zaprzestała podobnych praktyk i aby zapewniła opiekę międzynarodową temu, kto się o nią ubiega oraz rozpatrzyła jego indywidualną sytuację. Należy też poświęcić szczególną uwagę najbardziej narażonym i najsłabszym grupom migrantów i osób starających się o azyl.
Komisarz otrzymał też wiarygodne informacje na temat mających czasami miejsce niewłaściwych zachowaniach polskiej Straży Granicznej wobec osób uchodźczych. Tym samym, zwraca się do Komendanta Straży Granicznej o zerową tolerancję wobec takich zdarzeń. Pochwala stworzenie specjalnej jednostki zajmującej się podobnymi przypadkami i zachęca do kontynuacji podjętej przez nią pracy oraz do rozpatrywania i sankcjonowania wykroczeń.
Komisarz nawołuje też polskie władze do zwiększenia wysiłków w tworzeniu struktur umożliwiających dialog z organizacjami reprezentującymi społeczeństwo obywatelskie a zapewniającymi prawną i humanitarną pomoc na granicy z Białorusią. Zachęca do stworzenia specjalnej platformy konsultacyjnej, skupiającej organizacje reprezentujące społeczeństwo obywatelskie oraz Straż Graniczną. Komisarz wie o oskarżeniach wobec osób zaangażowanych w niesienie pomocy prawnej i humanitarnej na granicy z Białorusią. Wzywa do wycofania wszelkich zarzutów dotyczących tak uzasadnionych i słusznych działań, których celem jest przecież ochrona praw człowieka.
Komisarz zauważa też, że bardzo niewielkiej liczbie organizacji zajmujących się prawami człowieka i pomocą humanitarną pozwolono na wstęp do przygranicznej strefy buforowej ustanowionej w czerwcu bieżącego roku. Dostęp tego typu organizacji jest nieodzowny w zagwarantowaniu przestrzegania praw człowieka na terenach przygranicznych. Niezbędna w zapobieganiu pushbackom jest też pomoc prawna. Dodatkowo, budzi obawy autonomia lokalnej Straży Granicznej w przyznawaniu lub odmawianiu wstępu do strefy. Komisarz nawołuje do ustanowienia jasnych zasad przyznawania zezwoleń na wstęp.
Komisarz zaleca utworzenie na granicy stałych i niezależnych mechanizmów monitorowania praw człowieka.
Wobec obaw towarzyszących zjawiskom migracji, Komisarz wskazuje na potrzebę stworzenia przez Polskę solidnego systemu do spraw migracji, w którym troska o bezpieczeństwo szłaby w parze z pełnoprawnym zabezpieczeniem poszanowania praw uchodźców, osób ubiegających się o azyl i migrantów, z pełnym poszanowaniem prawa międzynarodowego, w tym Konwencji Genewskiej i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Komisarz nawołuje też polskie władze do pracy nad zmianą tych narracji w polskim społeczeństwie, które opierają się na dezinformacji. Kwestia ta miałaby być ujęta w strategii dotyczącej migracji.
Komisarz wskazuje, że zezwolenie na terenach przygranicznych na użycie broni palnej w nagłych sytuacjach, kłóci się z prawem międzynarodowym i standardami Rady Europy.
Podczas wizyty w Polsce, Komisarz spotkał się z Ministrem Spaw Zagranicznych, Radosławem Sikorskim, Podsekretarzem Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Polski, Maciejem Duszczykiem i Komendantem Głównym Straży Granicznej, gen. Robertem Baganem. Odwiedził tez przejścia graniczne w Terespolu i Połowcach oraz fragmenty granicy z Białorusią znajdujące się w strefie buforowej. Odbył też spotkania z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego i organizacji międzynarodowych.